BEELD
cirkelvormige radar met draaiende elektromagnetische golven
in de cirkel: de grenzen van de provincie Limburg
rechts en links: oorlogsvliegtuigen en vallende bommen
geluid van elektromagnetische golven
TITEL IN BEELD
“Onder de RADAR”
Dilsen-Stokkem
Russisch krijgsgevangenenkamp
BEELD
historische luchtfoto van Dilsen-Stokkem
BEELD
Marc Stevens, voorzitter van de Geschied- en Heemkundige Kring De Vreedsel, staat voor het industriegebied in Lanklaar
MARC STEVENS VERTELT
Ik ben Marc Stevens, voorzitter van de lokale Geschied- en Heemkundige Kring De Vreedsel. Wij bevinden ons momenteel op het industrieterrein van Lanklaar, Dilsen-Stokkem. Achter mij zien jullie momenteel de plek waar de voormalige Bekaert-fabriek stond. Maar als we een eindje teruggaan, stond hier wat wij – in de volksmond – het Russische kamp noemden. Dit was dan uiteraard tijdens de Tweede Wereldoorlog.
BEELD
videobeelden van de omgeving van het huidige industrieterrein in Lanklaar
MARC STEVENS VERTELT
Op 10 mei 1940 viel Duitsland, België binnen. De klus was hier ook in Lanklaar snel geklaard en ze rukten verder op naar het binnenland. In ’42 valt Duitsland, Rusland binnen. In juni van 1942 verschijnen hier dan ook de eerste “ostarbeiters”. Die worden – laat ik zeggen - “opgeborgen” tussen haakjes, in wat ze vroeger de varkenskwekerij “Roebroek” noemden.
BEELD
historische luchtfoto van Dilsen-Stokkem met aanduiding van verschillende locaties
MARC STEVENS VERTELT
Daar stonden wat stallen, daar werd snel een draad rond geplaatst natuurlijk, daar werden dan die mensen “opgeborgen”.
BEELD
historische foto’s van het Russische krijgsgevangenenkamp
MARC STEVENS VERTELT
Later, in september van het jaar 1942, komen de eerste Russische, échte krijgsgevangenen, die hier achter draad worden gezet en tewerkgesteld worden in de koolmijn van Eisden die hier op een paar honderden meters van ons vandaan gelegen is.
BEELD
videobeelden van de omgeving van het huidige industrieterrein in Lanklaar
MARC STEVENS VERTELT
De 29 gestorven Russen hier in het kamp … sommigen door zelfmoord … ze sprongen in de mijnschacht … anderen wierpen zich onder een vrachtwagen … weer anderen zijn van ontbering gestorven … die werden op het Lanklaars kerkhof begraven. Ze werden getransporteerd door mijn grootvader die hier op dat moment de “dodenwagen” had. Dat was altijd een treurige stoet, zo vertelde mijn moeder. Wanneer het een orthodoxe Rus was, dan werd hij voorafgegaan door een “pope”, gevolgd door enkelen van zijn makkers. Moeder wist dat er slechts één katholieke Rus bij zou zijn geweest, die hier ook op het kerkhof is begraven.
BEELD
historische foto’s van het Russische krijgsgevangenenkamp
MARC STEVENS VERTELT
In september van 1944 – we waren toen nét bevrijd, Lanklaar is bevrijd op 18, 19 september 1944 – zijn de Russische krijgsgevangenen afgevoerd richting Maas, richting Meeswijk, het veer op en daarna op transport gezet, richting de kampen in het noorden van Duitsland. Toen deze kampen bevrijd werden, zijn de meeste Russen teruggebracht naar Rusland, maar daar vielen ze natuurlijk in handen van Stalin. Want diegenen die een Duits kamp “overleefd” hadden, dat waren eigenlijk landverraders en die hoorden niet meer thuis in de Russische gemeenschap. Veel Russen die ook in dit kamp verbleven – enkelen, een tiental – zijn hier ontsnapt en hebben zich dan opgehouden in de bossen van Lanklaar. Zij groeven zich meestal in en waren voor de rest onzichtbaar. Hadden de Duitsers daar écht achter willen jagen en de bossen uitgekamd, dan hadden ze, ze misschien gevonden. Maar die zijn hier toch de oorlog door gesparteld. Ook enkele Russen, die hier gebleven zijn na de Tweede Wereldoorlog in de Tuinwijk van Eisden, zijn zich, enkele weken nadat Eisden en Lanklaar bevrijd waren, opnieuw gaan aandienen in de mijn van Eisden om te kunnen werken. Die zijn trouwens ook hier gebleven. Zij waren gewoon “putmannen” zoals ze hier genoemd werden in ons plaatselijk dialect.
BEELD
videobeelden van de terrils van de mijn van Eisden
MARC STEVENS VERTELT
Nadat de Russen verdwenen waren uit het kamp, na de bevrijding van Lanklaar, is het kamp uiteraard even verlaten geweest. Vervolgens kwamen hier dan de Duitsers zélf terecht, in hun eigen gebouwde kamp.
De Duitsers zijn dan samen met de incivieken hier aan het werk gezet, ook in de mijnen.
BEELD
historische foto van een kolonne van Duitse krijgsgevangenen van het kamp naar de mijn in Eisden
MARC STEVENS VERTELT
Toen dat allemaal – laat ik zeggen – een beetje afliep, zijn dan de Italianen naar hier gelokt en de Italianen hebben tot midden in de jaren ’60 dit kamp bevolkt. Het kamp is dan later afgebroken. Van een aantal barakken zijn schoollokalen gemaakt in Lanklaar dorp zélf. Dat is zo een beetje het einde van het Russische kamp hier in Lankaar.
BEELD
videobeelden van de omgeving van het huidige industrieterrein in Lanklaar
TEKST IN BEELD
Met dank aan:
Marc Stevens
Wouter Peeters
Brigitta Stevens
ADSEE
www.onderderadar.be
logo provincie Limburg
Ga terug naar www.onderderadar.be.