Wie zijn we?
De Werkgroep Ongewervelden is een collectief van vrijwilligers en professionelen binnen LIKONA en werd opgericht in 1991. Momenteel bestaat de werkgroep uit 20 medewerkers. Voorzitter is Luc Crèvecoeur, de secretaris is Peter Berx.
Wat doen we?
De Werkgroep Ongewervelden werkt rond verschillende soortengroepen zoals nachtvlinders, mieren, kevers, bijen, wespen, spinnen, wantsen, slakken, waterleven, ... De werkgroep informeert, sensibiliseert en doet aan educatie. Daarnaast maken gebiedsinventarissen, ecologische rapporten, analyses van biodiversiteit, verspreidingsstudies en soortonderzoek het grootste deel van de werking uit. Ook terreinstudies en vraaggericht onderzoeken uitvoeren, maakt deel uit van zijn reguliere werking. Leden van de werkgroep werken nauw samen met onder meer Natuurpunt, Limburgs Landschap vzw, ANB (Agentschap Natuur en Bos), INBO (Instituut voor natuur- en bosonderzoek) het KBIN (Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen). Daarnaast wordt de werkgroep vaak ingeschakeld door natuurverenigingen voor inventarisaties van natuurgebieden, verspreid over heel Limburg.
De leden van de werkgroep komen maandelijks samen. In de zomerperiode verzamelen ze op het terrein. Gedurende de rest van het jaar organiseren ze voordrachten of infostanden over de afgelopen onderzoeken of houden ze determinatieavonden. Elke maand staat een nachtvlinderinventarisatie op het programma. Iedereen mag komen kijken en zelfs meehelpen om de verschillende soorten vlinders op naam te brengen.
De Werkgroep Ongewervelden concentreert zich ook op een aantal typisch Limburgse soorten zoals de zadelsprinkhaan, de veldparelmoervlinder, de nauwe korfslak. De inventarisatiegegevens vormen een belangrijke bron voor de kennis en de bescherming van de Limburgse fauna en voor de opmaak van Vlaamse Rode Lijsten.
Lopende onderzoeken
In de Limburgse fauna is er steeds iets te ontdekken. Het afgelopen jaar werden er 33 nieuwe keversoorten genoteerd. Sinds 1990 zijn er 2.600 soorten genoteerd. Het werkelijke aantal aanwezige soorten is zeker nog enkele honderden hoger. Toch bereiken we al het hoogste aantal van Vlaanderen en België.
Ook de lijsten van 2020 van mieren (34 soorten) en spinnen (342 soorten, dit is meer dan de helft van de gekende Vlaamse soortenlijst) geven een goed beeld van de werkijver van verschillende vrijwilligers.
Het verzamelen van al deze gegevens geeft de mogelijkheid om in de toekomst te komen tot een publicatie over de verschillende soortgroepen in Limburg. “De kevers, mieren, spinnen en waterwantsen van Limburg 1980-2020” is in voorbereiding voor binnen enkele jaren (Publicatie in voorbereiding: De kevers, mieren, spinnen en waterwantsen van Limburg 1985-2020).
Inventarisatie 2020
In functie van de publicatie worden nog een aantal terreinen met weinig gegevens of herinventarisaties bezocht.
- De Teut en Tenhaagdoornheide Zonhoven en Houthalen
In 2000 werd er hier voor de opmaak van het beheerplan van deze heidegebieden een uitgebreide inventarisatie gedaan. In 2020 werden 17 plaatsen opnieuw bemonsterd met bodemvallen. Veel soorten uit de inventarisatie van 2000 bleken nog aanwezig te zijn maar vooral bij de loopkevers in lagere aantallen. In juni 2021 zal Sam Bielen hierover zijn thesis voorstellen. - Pijnven Hechtel en Lommel
In functie van het voedsel van de nachtzwaluw werden in de periode 2012-2014 verschillende lichtvangsten uitgevoerd, in 2020 werden deze herhaald. - Gerlabeekvallei in Hoeselt
Orchis vzw heeft hier verschillende terreinen zoals boomgaarden, hooilanden en bosjes. Deze werden in 2020 geïnventariseerd met bodemvallen, een eklektor en handvangsten. - Connecterra Maasmechelen
De inventarisatie die gestart is in 2017 werd afgerond eind 2020. - De Kevie
In de vallei van de Jeker in Tongeren is er een afwisseling van verlaten hooilanden, moerasbossen met wilgen, zwarte elzen en populieren en rietvelden. In 2019 en 2020 werden er hier verschillende reeksen bodemvallen geplaatst en 5 malaisevallen.
Daarbuiten werden nog inventarisaties uitgevoerd in o.a. Sterbos, De Knoppel (Heers), bermen in eikenprocessierupsgebied (Bree en Bocholt), Maastrichterheide en Dommelvallei (Peer), Halensbroek (Halen), Opleeuw (Borgloon), De Zoren (Hamont-Achel), Altenbroek, Berwijn (Voeren), Zutendaal (Wiemesmeer vliegveld).
Inventarisatie 2019
In functie van de publicatie worden nog een aantal terreinen bezocht met weinig gegevens of herinventarisaties.
- Asbroek Lanaken
Het Asbroek maakt deel uit van het bosreservaat Pietersembos-Asbroek. Er werden hier het afgelopen jaar belangrijke beheerwerken uitgevoerd. Hierbij willen we de inventarisatiegegevens uit 2015 vergelijken met de nieuwe gegevens. De inventarisatie is gestart op 24 februari 2019 en duurt een jaar. - De Zwarte Berg Opglabbeek
Voor het derde jaar op rij loopt de inventarisatie aan de voet van de mijnterril. Met een malaiseval en twee reeksen bodemvallen wordt de fauna verder in kaart gebracht. - “Dood doet leven” - Averbodebos en Heide Tessenderlo
Voor de bachelorproef van Raven Onzea werd met bodemvallen, een raamval en een malaiseval onderzoek gedaan naar de bezoekers van een dood ree op de heide en in het bos. - Natuurgebieden Borgloon en Wellen
De afgelopen jaren werd er een inhaalslag uitgevoerd om de fauna van Haspengouw beter te leren kennen. Dit jaar zijn Gotem, Waerdeveld, Broekom, Hoenshoven en Wellen de onderzoeksgebieden. - Bellevuebos Kortessem
- Nieuwenhoven Sint-Truiden
In Nieuwenhoven is er een populierenbestand dat kaprijp is. De aanwezigheid van de Vermiljoenkever, gekoppeld aan de fauna van het populierenbos, wordt hier gecontroleerd door middel van drie raamvallen en handvangsten. - De Kevie Tongeren
- Waterwantsen in Limburgse wateren
In de jaren 1980 is er voor een doctoraat een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd van de waterwantsen in de Limburgse vijvers en beken.
In 2017 werden al een 60-tal poelen op dezelfde wijze opnieuw bemonsterd in Midden-Limburg. Dit jaar gaan twee studenten in de regio's Leopoldsburg, Zonhoven en de Bosbeekvallei bijkomende poelen inventariseren.
De resultaten geven ons een goed beeld over de voor- en achteruitgang van de wantsenfauna maar ook over de waterkwaliteit en de staat van het biotoop.
Inventarisatie 2018
Omdat er gekozen is om meer werk te steken in de toekomstige publicatie, werd geprobeerd om de inventarisatiehoeveelheid dit jaar wat lager te houden. Daarbuiten is het voornamelijk de bedoeling om oudere stalen van Limburgse projecten te verwerken om op te nemen in de publicatie.
- De Zwarte Berg in Opglabbeek
- Krombeekvallei in Bilzen
- Kristalpark in Lommel
- Resterheide Hechtel-Eksel
- Ondergrondse bodemvallen Voeren
- Evaluatie natte heidebeheer Mechelse Heide Ziepbeek
- Waterwantsen in Limburgse wateren, herinventarisatie
- Natuurgebieden Borgloon
- Lummen Melisbroek
- Tessenderlo Averbodebos
- Leut Kraaienbos
Inventarisatie 2017
Ook dit jaar is de werkgroep ongewervelden zeer actief. Kevers, spinnen, wilde bijen, slakken, vlinders, vliegen waren de interessevelden en leverden dan ook veel nieuwe informatie op. In 2017 werd er gekozen om o.a. in de volgende gebieden systematisch onderzoek te doen.
- De Zwarte Berg in Opglabbeek
- Langenberg en Oude Weerd in Lanaken
- Opleeuw en Helshoven in Borgloon
- Het Hageven in Neerpelt
- Dommelvallei in Peer
- Oud kerkhof in Hasselt
- Wegbermen in Bilzen, Gingelom, Lanaken Riemst en Zutendaal
- Herinventarisatie van poelen na 30 jaar in Midden-Limburg op waterwantsen en waterkevers
- Nieuwe inventarisatietechniek met ondergrondse bodemvallen
- Insecten in hoogstamboomgaarden
- Fauna van wegbermen in Haspengouw
Daarbuiten waren er nog inventarisaties voor excursies en een langer lopend onderzoek
Inventarisatie 2016
- Wegbermen in Bilzen, Gingelom, Lanaken, Riemst en Zutendaal
- 10 daktuinen in Diepenbeek, Genk en Hasselt
- Nieuwerkerken, een gemeente met weinig gegevens
- Groene Delle in Hasselt
- Hageven Neerpelt
- Kasteelpark Leut-Maasmechelen
- Hesselberg Zutendaal
- Mijnterril Winterslag
- Het Wik in Bokrijk
- Bermen in Elst (Riemst) en Sluizen (Tongeren)
- Jongenbos in Kortessem
Inventarisatie 2014
In 2014 werd er gekozen om o.a. in de volgende gebieden systematisch onderzoek te doen:
- mijnterril Waterschei
- Wellen en Alken
- fauna langs spoorlijnen
- inventarisatie van Caestert – Riemst
- inventarisatie Bergerven
- Icos Maasmechelen
- inventarisatie bosreservaten
- verschil in de fauna van biologische en geïntegreerde plantages.
Daarbuiten waren er nog inventarisaties voor excursies en een langer lopend onderzoek
- Voedsel nachtzwaluw (2012-2014)
Afgeronde onderzoeken
We hebben ook nog enkele interessante afgeronde onderzoeken:
Publicaties
Inventariseren is belangrijk, maar deze resultaten willen we ook delen. Dit gebeurt via LIKONA-jaarboeken, tijdschriften, ...
Publicatie in voorbereiding: "De kevers, mieren, spinnen en waterwantsen van Limburg 1985-2020".
Speciale vondsten
Het opvolgen van de natuur zorgt dat regelmatig nieuwe soorten voor Limburg of Vlaanderen worden gevonden. Maar ook het feit dat een aantal soorten het slecht doen, komt aan het licht. De inventarisatiegegevens van verschillende soortgroepen worden verzameld op www.biodiversiteitlimburg.be.
Heb je vragen over een soort of beschik je over beeldmateriaal? Neem contact op met Luc Crèvecoeur via likona@limburg.be of tel. 011 26 54 62.